De visie achter Bijbel Next: Tieners en hun leefwereld

Vanuit de visie van de jongerentheologie hebben tieners zelf een belangrijke rol in het vinden van betekenis in een Bijbeltekst. Tieners kunnen, door hun eigen kijk op de werkelijkheid, dingen in de Bijbel ontdekken die ons als volwassenen niet eens meer opvallen. Als je met de tieners de Bijbel gaat lezen, kunnen de rollen dus zomaar omdraaien. Maar wie zijn tieners eigenlijk en wat typeert ze? En wat betekent dit voor een clubavond, catechisatie of tienernevendienst?

Voorop: dé tiener bestaat natuurlijk niet. Iedere tiener is anders en uniek. Ook maakt het nogal uit of je jeugdwerker bent in Tholen of in Antwerpen. Denk dus zelf steeds goed na. Herken je de kenmerken hieronder ook bij de tieners aan wie jij leiding geeft?

De wereld waarin tieners opgroeien

Altijd aan staan Tieners hebben de wereld in hun broekzak. Veel van hen swipeten eerder dan dat ze liepen. Er is voor hen geen verschil tussen de online en de offline wereld en hun wereldwijde vrienden doen de hele dag een beroep op hen. En als ze hun telefoon mee naar bed mogen nemen, gaat dit dag en nacht door. Het verklaart ook waarom tieners nogal heftig kunnen reageren als je hen vraagt hun telefoon weg te leggen tijdens het programma. Je telefoon aan de kant leggen betekent voor veel tieners dat ze na afloop heel wat berichtjes te verwerken hebben. Toch blijft het zinvol om hier duidelijke regels over af te spreken. Het helpt hen om even uit de berichtenstroom te stappen en zich te richten op elkaar en de Bijbel.

Alles is een keuze

Tieners leren al jong om hun eigen voorkeuren te ontdekken. Ze moeten ‘hun authentieke ik’ vinden en groeien op in een wereld vol opties. Dat klinkt mooi, maar het is ook overweldigend. De druk om te kiezen en jezelf te vinden kan groot zijn.

Gewend om zichzelf uit te spreken

Omdat persoonlijke expressie belangrijk is in onze cultuur, zijn tieners eraan gewend om hun mening te geven. En vaak doen ze dat verrassend goed. MIsschien luister je af en toe wel met bewondering naar je tieners. Binnen een veilige omgeving vinden de meeste tieners het daarom ook helemaal niet spannend om te vertellen wat zij zelf van een bepaald bijbelgedeelte vinden.

Vaak weinig christelijke peers

Op veel plekken zijn zij de enige christen: in de klas, op hun sportclub en in hun bijbaantje. Juist daarom zijn plekken waar ze andere christelijke leeftijdsgenoten ontmoeten en ze met elkaar ontdekken wat het christelijk geloof eigenlijk voor henzelf betekent extra belangrijk.
Trouwens: hoewel de wereld waarin tieners opgroeien en wat we daarin belangrijk vinden stevig veranderd is, zijn veel dingen hetzelfde gebleven. Zet een groep tieners bij elkaar en het gaat over…. stomme leraren op school, over veel te strenge ouders, over hun sport of hun bijbaantje. Allemaal onderwerpen die je vast nog herkent uit je eigen tienertijd. Dat is logisch. Het zijn de belangrijkste ingrediënten van hun dagelijkse leven.

Overgangsfase

De adolescentietijd is al heel lang een overgangsfase. Aan deze unieke fase wil jongerentheologie recht doen.

De adolescentie begint al als kinderen zo’n 10 jaar zijn. We noemen dit de betweeners. Ze zitten tussen tiener en kind in. Tijdens de adolescentie verandert er veel. We lopen een aantal dingen langs.
Abstract kunnen denken Voor de meeste tieners is het geen probleem om over moeilijke Bijbelse begrippen als hoop, genade en vergeving na te denken. Zulke thema’s zie je dan ook regelmatig in Bijbel Next terug. Wees dus ook niet te voorzichtig met deze groep. Ze kunnen best pittigere onderwerpen aan!

Ontploft brein

Hoewel tieners qua denkvermogens een min of meer lineaire ontwikkelingslijn hebben, geldt voor de rest van hun brein dat alles grondig verbouwd wordt. Vraag de gemiddelde tiener maar eens of je in de schooltas of zijn kamer mag kijken – ongeveer zo ziet hun hoofd er in deze fase uit. Het emotionele centrum van de hersenen ontwikkelt zich in deze fase snel. Daardoor reageren tieners sneller emotioneel of nemen ze meer risico’s. In Bijbel Next is er veel aandacht voor die emotionele kant en worden ze bijvoorbeeld uitgedaagd zich in te leven in Bijbelse personages. Dat past goed bij hun ontwikkeling.

Kritisch en zwart wit

Tieners nemen niet meer alles klakkeloos aan. Ze worden kritisch op hun ouders, maar ook op de verhalen in de Bijbel. Hoe zit het bijvoorbeeld met die wonderverhalen? Voor een kind is het geen probleem dat Jona drie dagen in de maag van een walvis overleefde. Bij een tiener zal dit allerlei vragen oproepen. Deze kritische en vaak zwart-witte houding is nodig in hun ontwikkeling. Zo leren ze te ontdekken wat ze zelf ergens van vinden. En als tienerleider word jij nogal eens als schuurpaal gebruikt: de persoon tegen wie ze hun ongezouten mening aanhouden om te ontdekken hoe jij daarop reageert. Jouw reactie gebruiken ze om er weer verder over na te denken.

Het belang van de groep Bij de groep horen is voor tieners een van de belangrijkste dingen die er is. Alleen als een tiener zich veilig voelt in een groep, zal hij of zei zich uitspreken. Daarom is het zo belangrijk om veel aandacht te besteden aan groepsvorming en een positieve groepscultuur. Investeer dus in het bouwen van relaties: tussen de tieners en tussen jou als tienerleider en de tieners. Dat gebeurt tijdens het programma, maar misschien nog wel meer ervoor of erna of tussendoor op de Whats app of snap.

Eigen wil

Tieners ontwikkelen hun eigen mening en wil. Dat is mooi en soms is ook heel lastig. Want soms willen ze gewoon niet. Je herkent het misschien wel. Ze zijn al amper gemotiveerd om hun jas uit te doen als ze binnenkomen. Ze ploffen onderuitgezakt op de stoel of bank om vervolgens maximaal een beetje te hummen als je ze iets vraagt. Humor, verbinding en heldere regels kunnen op zo’n moment helpen. Breek het ijs met een geintje. Bouw juist in zulke situaties aan een goede relatie door je te interesseren in wat hen bezighoudt. Zorg daarnaast voor heldere regels, zodat je niet iedere keer met een negatieve sfeer start. Wil jij dat de jassen op de kapstok gaan? Wees daar dan vanaf het begin duidelijk over en leg uit waarom je dit belangrijk vindt.

Kortom, tieners zijn, doordat ze nog volop in ontwikkeling zijn, anders dan wij. Zij hebben vaak een kijk op de werkelijkheid, die wij kwijt zijn. Ze zijn niet gelijk, maar wel gelijkwaardig. Als je zo naar tieners kijkt, heeft dat consequenties voor jouw rol.

Wil je hier meer over weten? Lees dan het artikel over de verschillende rollen die je vanuit de jongerentheologie kunt innemen.